Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP)

Mayıs 26, 2025

Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP)

Analitik Hiyerarşi Süreci, Russell ve Taylor tarafından yazılan Operations Management kitabındaki tanıma göre, karar alternatiflerinin çoklu kriterlere göre sıralanmasına ve seçim yapılmasına yarayan nicel bir yöntemdir.
Diğer bir deyimle Analitik Hiyerarşi Süreci; her bir karar alternatifini, karar vericinin kriterlerini yakalama derecesine göre sıralamak için rakamsal değerler geliştirme sürecidir.

Analitik Hiyerarşi Süreci; karar vericinin tüm kriterlerini yakalayan en iyi alternatifi seçmekle, “Hangisini seçeceğiz?” veya “En iyisi hangisidir?” sorularına cevap bulur. Aşağıdaki şema, bu analizin hiyerarşik yönünü anlatmaktadır.

Analitik Hiyerarşi Süreci

Analitik Hiyerarşi Süreci neyi kullanır?

1. Basit Matematik: Analitik Hiyerarşi Süreci, hepimizin bildiği temel matematiği kullanır. Bunlar dört işlem yani, toplama, çıkarma, çarpma ve bölmedir.

2. Kriter: Karar verici için önemli görünen (fiyat, kalite, mesafe, ... gibi) herhangi bir şeydir.

3. Standart Tercih Tablosu: Her kriterin karar verici için ne kadar önem taşıdığını belirtmeye yarayan değerler içerir.

Standart Tercih Tablosu

Standart Tercih Tablosu tek sayılardan oluşan, aradaki çift sayıların da uzlaşma değerleri olarak kullanıldığı bir ölçek tablosudur.

Standart Tercih Tablosu
Önem Değerleri	Değer Tanımları
1	Eşit Önemde
3	Biraz Daha Önemli (Az Üstünlük)
5	Oldukça Önemli (Fazla Üstünlük)
7	Çok Önemli (Çok Üstünlük)
9	Son Derece Önemli (Kesin Üstünlük)
2, 4, 6 ve 8	Ara Değerler (Uzlaşma Değerleri)

Standart Tercih Tablosu, iki alternatifin karşılaştırılması için makul bir zemin oluşturması amacıyla, Analitik Hiyerarşi Süreci’nde uzmanlaşmış araştırmacılar tarafından tanımlanmıştır.

Analitik Hiyerarşi Süreci nasıl çalıştırılır?

Analitik Hiyerarşi Süreci’nin nasıl çalıştırılacağına örnekler üzerinden bakalım:

AHP'nin Temel Özellikleri

1. Hiyerarşik Yapı Kurulması: Karar problemi; amaç, kriterler, alt kriterler ve alternatifler şeklinde katmanlara ayrılır.

2. İkili Karşılaştırmalar: Kriterler ve alternatifler, ikili olarak karşılaştırılır ve 1–9 arası bir ölçekle değerlendirilir.

3. Ağırlıkların Hesaplanması: Karşılaştırma matrislerinden, kriterlerin ve alternatiflerin göreli ağırlıkları hesaplanır.

4. Tutarlılık Kontrolü: Karar vericinin tutarlılığı, tutarlılık oranı (CR) ile ölçülür; CR değeri 0.10'dan küçük olmalıdır.

5. Sonuçların Sentezi: Kriter ağırlıkları ve alternatif değerlendirmeleri birleştirilerek en uygun alternatif belirlenir.

AHP'nin Avantajları

Nitel ve Nicel Verilerin Birlikte Kullanımı: AHP hem sayısal verileri hem de uzman görüşlerini dikkate alır.
Tutarlılık Analizi: Karar vericinin tutarlılığı ölçülerek, karar sürecinin güvenilirliği artırılır.
Grup Kararlarına Uygunluk: AHP, bireysel ve grup karar verme süreçlerinde etkili bir yöntemdir.

Kullanım Alanları

Proje ve Yatırım Değerlendirmeleri: Alternatif projelerin veya yatırımların karşılaştırılması.
Tedarikçi Seçimi: Farklı tedarikçilerin çeşitli kriterlere göre değerlendirilmesi.
Yer Seçimi: Fabrika, tesis veya hizmet noktası gibi yerlerin seçimi.
Kırsal Kalkınma Planlaması: Tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin

önceliklendirilmesi.

AHP'nin Günümüzdeki Yeri:

AHP, özellikle karmaşık, çok alternatifli, çok kriterli problemlerin çözümünde hâlâ en çok tercih edilen yöntemlerden biridir.
Özellikle sınırlı veriyle karar verme gereken durumlarda, uzman yargılarına dayalı yapısıyla etkili çözümler sunmaktadır.
Günümüzde, AHP hesaplamaları için Excel, Expert Choice, Super Decisions gibi çeşitli yazılımlar geliştirilmiştir.

Bu Blogda Ara

A forgotten girl

Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP)

Yorumlar

Yorum Gönder

Popüler Yayınlar

BİTKİ ÖRTÜSÜ ÖZELLİKLERİ AÇISINDAN TÜRKİYE

Mantarlar ve Uluslararası Biyoçeşitlilik Girişimleri