LUCIS (Land Use Conflict Identification Strategy) modeli

Mayıs 26, 2025

LUCIS (Land Use Conflict Identification Strategy) modeli

Günümüzde hızla artan nüfus, kentleşme ve ekonomik faaliyetler, arazi kullanımı üzerinde büyük bir baskı oluşturmaktadır. Bu süreç, farklı arazi kullanımı taleplerinin aynı alanlarda çakışmasına ve buna bağlı olarak çeşitli kullanım çatışmalarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Planlı ve sürdürülebilir bir arazi yönetimi için, bu potansiyel çatışma alanlarının önceden belirlenmesi ve analiz edilmesi büyük önem taşımaktadır.

Bu bağlamda, Land Use Conflict Identification Strategy (LUCIS) modeli, farklı arazi kullanım ihtiyaçlarının (örneğin; tarım, yerleşim, koruma) mekânsal analizler yardımıyla bir araya getirilmesini sağlayarak, olası çatışma alanlarını tanımlayan etkili bir karar destek aracıdır. LUCIS modeli, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı analizlere dayanarak, arazi kullanım tercihleri arasında karşılaştırmalı bir değerlendirme yapar ve bu tercihlerin bir arada bulunabileceği ya da çatışma içinde olacağı bölgeleri ortaya koyar.

Bu çalışmada, LUCIS modelinin temel prensipleri, uygulama adımları ve sürdürülebilir arazi planlaması süreçlerine katkıları ele alınacaktır. Modelin nasıl işlediği, hangi verileri kullandığı ve karar vericilere nasıl rehberlik ettiği incelenerek, farklı senaryolarla kullanım potansiyeli değerlendirilecektir.

Genel olarak LUCIS modeli:

• Farklı arazi kullanım taleplerinin (örneğin: tarımsal verimlilik, kentleşme potansiyeli, doğal kaynak koruma önceliği) ayrı ayrı mekânsal analizlerini yapar.

• Bu analizleri bir araya getirerek, hangi bölgelerde bu kullanım türlerinin örtüştüğünü veya çatıştığını gösterir.

• Karar vericilere, planlamacılara ve yerel yöneticilere, daha dengeli ve sürdürülebilir arazi kullanım kararları almada destek olur.

Temel amacı:
Arazi üzerindeki farklı taleplerin en uygun şekilde yönlendirilmesi ve olası çatışma alanlarının önceden belirlenerek planlamaya entegre edilmesidir.

LUCIS modelinin temel bileşenleri genellikle şunlardır:

Tarım uygunluk analizi
Kentsel gelişim potansiyeli analizi
Doğal kaynak/koruma önceliği analizi
Üç analiz arasında potansiyel çatışma ve uyum alanlarının belirlenmesi

Bu model, özellikle sürdürülebilir arazi planlaması, kırsal-kentsel gelişim dengesinin kurulması ve çevresel hassasiyetlerin gözetilmesi gereken durumlarda oldukça etkilidir.

📌 LUCIS Modelinin Uygulama Aşamaları
LUCIS modeli temelde üç ana arazi kullanım ihtiyacı üzerine kuruludur:

Tarım (Agriculture)
Yerleşim/Kentsel gelişim (Urban Development)
Koruma (Conservation)

Bu üç temel talebin her biri için uygunluk analizi yapılır. Aşamalar şu şekildedir: 1. Hedeflerin Belirlenmesi

Bölgenin planlama öncelikleri (örneğin gıda güvenliği, kentsel büyüme, çevre koruma) tanımlanır.
Hangi arazi kullanım türlerinin karşılaştırılacağı kararlaştırılır.

2. Uygunluk Haritalarının Oluşturulması

Her kullanım türü için ayrı ayrı mekânsal uygunluk analizi yapılır. Bu analizler; topografya, toprak verileri, eğim, ulaşım ağına yakınlık, mevcut kullanım durumu gibi katmanlara dayanır. Örneğin:

Tarım için: toprak kalitesi, sulama imkânı, erozyon riski.
Yerleşim için: altyapı erişimi, eğim, ulaşım yollarına uzaklık.
Koruma için: biyoçeşitlilik alanları, ormanlık alanlar, sulak alanlar.

3. Uygunluk Skorlarının Belirlenmesi

Her bir piksel veya poligon için, her kullanım türüne ait bir skor atanır (örneğin 0–10 arası bir puanlama). Böylece hangi bölgenin hangi amaç için ne kadar uygun olduğu sayısal olarak ifade edilir.

4. Analizlerin Birleştirilmesi ve Çakışma Haritalarının Oluşturulması

Tüm uygunluk haritaları karşılaştırılır.
Aynı alanda yüksek tarım, yüksek yerleşim ve yüksek koruma skorlarının çakıştığı

bölgeler tespit edilir.
Bu çakışmalar, potansiyel arazi kullanım çatışmalarını gösterir.

5. Senaryo Geliştirme ve Karar Destek

Elde edilen verilerle farklı arazi kullanım senaryoları oluşturulur (örneğin koruma öncelikli, tarım öncelikli, karma kullanım vb.).
Karar vericilere, hangi senaryoda ne gibi sonuçlar olacağı hakkında görsel ve sayısal analizler sunulur.

📍 LUCIS Modeline Dayalı Örnek Uygulamalar Florida, ABD – Orijinal LUCIS Uygulaması

LUCIS modeli ilk olarak Florida Üniversitesi tarafından Gainesville bölgesinde uygulanmıştır.
Hızla büyüyen kentsel alanlar ile tarım ve doğal koruma alanları arasında denge kurmak amacıyla kullanılmıştır.
CBS verileri ile 30 yıllık büyüme projeksiyonları analiz edilerek, çevresel hassasiyetleri yüksek bölgelerde yapılaşmanın engellenmesi sağlanmıştır.

Türkiye – Antalya Örneği

Antalya’da kentsel büyüme, tarım arazileri ve turizm yatırımları arasında artan çatışmalar nedeniyle LUCIS benzeri modeller uygulanmıştır.
Tarımın korunması gereken bölgelerde yapılaşma baskısının azaltılması için analizler gerçekleştirilmiş, koruma-kullanma dengesi gözetilmiştir.

LUCIS modeli, farklı kullanım amaçları arasında mekânsal çakışmaları net bir biçimde ortaya koyarak, planlama süreçlerini daha objektif, veri temelli ve sürdürülebilir hale getirir. Yerel, bölgesel ve ulusal ölçekte uygulanabilirliği olan bu model, özellikle doğal kaynak yönetimi ve sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu bir yaklaşım sunar.

Yukarıdaki grafikte, LUCIS modelinin çeşitli kullanım alanları örnek yüzdeliklerle gösterilmiştir.

📍 LUCIS Modelinin Kullanım Alanları 1. Kentsel Planlama ve Gelişim

Yerleşim alanlarının gelecekteki genişleme bölgelerini belirlemek
Altyapı planlamasında (yol, su, enerji) öncelikli alanları tespit etmek
Kentsel büyüme ile tarım ve koruma alanları arasındaki dengeyi sağlamak

Örnek: Kentsel yayılmanın yoğun olduğu alanlarda, tarım arazilerinin kaybını önlemek için yapılaşmaya uygun ve uygun olmayan alanları belirleme

2. Tarım ve Kırsal Kalkınma

Tarıma en uygun alanların tespiti
Tarım alanlarının korunması için baskı altındaki bölgelerin belirlenmesi
Kırsal kalkınma planlarının arazi potansiyeline göre şekillendirilmesi

Örnek: Sulama altyapısı planlaması için yüksek verim potansiyeline sahip alanların belirlenmesi

3. Doğal Kaynakların Korunması

Ekosistemlerin korunması gereken bölgelerin (orman, sulak alan, biyoçeşitlilik merkezleri) haritalanması
Koruma alanlarının yapılaşma baskısına karşı analiz edilmesi
Doğal afet riski taşıyan alanların (örneğin erozyon, taşkın) planlamaya entegre

edilmesi
Örnek: Sit alanları ile çakışan yapılaşma taleplerinin risk analizinin yapılması

4. Ulaştırma ve Altyapı Planlaması

• Yeni yol güzergâhları, lojistik merkezler veya ulaşım altyapıları için çevresel ve mekânsal uygunluk analizleri

• Ulaşım altyapısının diğer arazi kullanım türleriyle potansiyel çatışmalarının belirlenmesi

Örnek: Otoyol güzergâhı planlamasında tarım ve koruma alanlarıyla minimum çakışmayı sağlayacak senaryoların geliştirilmesi

5. Turizm ve Rekreasyon Planlaması

Turizm yatırımları için uygun bölgelerin belirlenmesi (örneğin ekoturizm alanları)
Doğal alanlara zarar vermeden rekreasyon alanlarının planlanması Örnek: Sahil bölgelerinde koruma–turizm–yerleşim dengesinin analiz edilmesi

6. Arazi Kullanım Politikası ve Senaryo Analizi

Alternatif kalkınma ve kullanım senaryoları oluşturma (örneğin tarım öncelikli – koruma öncelikli senaryolar)
Planlama politikalarının sosyal, ekonomik ve çevresel etkilerini mekânsal olarak değerlendirme

Örnek: "Eğer yapılaşma baskısı bu hızla devam ederse 10 yıl sonra hangi tarım alanları risk altına girecek?" gibi sorulara yanıt üretme

LUCIS (Land Use Conflict Identification Strategy) modeli, farklı arazi kullanım taleplerinin mekânsal olarak analiz edilmesini ve bu talepler arasında oluşabilecek potansiyel çatışmaların belirlenmesini sağlayan etkili ve bütüncül bir karar destek aracıdır. Tarım, yerleşim ve koruma gibi temel arazi kullanım önceliklerinin birbirleriyle etkileşim içinde olduğu alanlarda, LUCIS modeli sayesinde bu kullanım türlerinin örtüştüğü veya çatıştığı bölgeler açık biçimde ortaya konulabilmektedir.

Modelin Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı yapısı sayesinde, çok sayıda mekânsal veri katmanı entegre edilerek kapsamlı analizler yapılmakta ve sonuçlar görsel haritalar aracılığıyla kolayca yorumlanabilmektedir. Bu da, planlama süreçlerinde daha bilinçli, bilimsel ve sürdürülebilir kararların alınmasına katkı sağlamaktadır.

LUCIS modeli, özellikle hızlı kentsel büyüme, tarımsal alanların kaybı, doğal alanların korunması gibi konuların ön planda olduğu bölgelerde büyük önem taşımaktadır. Türkiye’de de örnek uygulamalar gösterdiği üzere, bu model hem yerel yönetimler hem de planlama uzmanları için değerli bir araç konumundadır.

Sonuç olarak, LUCIS modeli; sürdürülebilir arazi yönetimi, kaynakların etkin kullanımı ve mekânsal planlama politikalarının geliştirilmesi için güçlü bir temel sunmakta, mevcut ve gelecekteki arazi kullanım çatışmalarının önlenmesine önemli katkılar sağlamaktadır.

Bu Blogda Ara

A forgotten girl

LUCIS (Land Use Conflict Identification Strategy) modeli

Yorumlar

Yorum Gönder

Popüler Yayınlar

BİTKİ ÖRTÜSÜ ÖZELLİKLERİ AÇISINDAN TÜRKİYE

Mantarlar ve Uluslararası Biyoçeşitlilik Girişimleri